Η Μονή της Μεγίστης Λαύρας είναι η πρώτη στην ιεραρχία όλων των αγιορείτικων μονών και η μεγαλύτερη σε έκταση. Άλλες ονομασίες με τις οποίες η Μονή Μεγίστης Λαύρας φέρεται σε παλαιότερα έγγραφα είναι, “Λαύρα των Μελανών”, “Λαύρα του κυρού Αθανασίου”, “Λαύρα του αγίου Αθανασίου”, “Μεγάλη Λαύρα”, ή και απλώς “Λαύρα” το οποίο σημαίνει πολυάνθρωπο μοναστήρι.
Η Μονή Μεγίστης Λαύρας, ιδρύθηκε, πανω στο σημείο που πιθανολογείται ότι ήταν η αρχαία πελασγική πόλη Ακρόθωσι, από τον Άγ. Αθανάσιο τον Αθωνίτη το 963 μ.Χ. που ο ίδιος με την ακολουθία του έκτισε. Στην αρχή το τετράπλευρο τείχος στη συνέχεια το καθολικό της Μονής Μεγίστης Λαύρας και τέλος τις σειρές των κελλιών, κατά προτροπή και χρηματοδότηση του φίλου του, του τότε αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Νικηφόρου Φωκά. Μια ερμηνεία για τη στάση αυτή του αυτοκράτορα είναι η φιλοσοφία του για το μοναχισμό. Τον οποίο μοναχισμό, τον προτιμούσε σε απόκρημνα και δύσβατα μέρη. Η Μονή Μεγίστης Λαύρας, βρίσκεται λίγο βορειοτερα του νοτιοανατολικού άκρου της χερσονήσου του Άθω, πάνω σ΄ ένα πλάτωμα βράχου. Απέχει 1,5 ώρα από τις Καρυές με αυτοκίνητο και γύρω στις 7 ώρες με πεζοπορία, ενώ από την ακτή απέχει περίπου 20 λεπτά, όπου και βρίσκεται ο αρσανάς της μονής. Γενικά ο δρόμος αυτός είναι δύσκολος και δύσβατος. Χωμάτινος, με πολλές και απότομες στροφές, στενός και από κάτω υπάρχει γκρεμός και θάλασσα. Ποτάμια πέρναγαν πάνω από το δρόμο και πάνω από τα ποτάμια πέρναγε το λεωφορειάκι. Μια βροχή 2 ωρών να πέσει και η διάβαση γίνεται απαγορευτική. Γι αυτό άλλωστε στην είσοδο της μονής δημιουργήθηκε πρόσφατα ελικοδρόμιο, εξ ανάγκης. Το μοναστήρι είναι πολύ μεγάλο, με οχυρωματικούς πύργους με προβολικούς οχετούς, τις λεγόμενες “ζεματίστρες” στις εισόδους της μονής, από όπου και έριχναν καυτό λάδι για να αντιμετωπίζουν τις επιδρομές των πειρατών. Ακόμα, έξω βρισκόταν ένας νερόμυλος, καλλιέργειες λαχανικών και το νεκροταφείο, ενώ ψηλά στο βουνό το ασκηταριό του Αγ. Αθανασίου.
